Aurora boreala

Ipar hemisferioko latitude altuetako herrialdetan ematen diren deskarga fenomenoak dir Aurora borealal. Aurora boreal hauek, kanpoko espaziotik datozten partikula ioizatuak Lurraren polo magnetikoek erakarrita atmosferara sartzen direnean sortzen dira fenomeno hauek. Horregatik aurorak ikusi ahal izateko eremuak zona artikoan zein antartikoa inguratzen duten banden barruan daude. Banda horiei "Aurora-obaloa" deitzen zaie eta zabalera asko aldatzen zaie aguzki-jardueraren arabera, hau da, Eguzkiak espazioan jaurtikitzen duen enregia-kopururaren araberakoa da.

Aurora-obaloak mundu osoa zeharkatzen duen aurora da,Groenladiako hegoaldetik Islandiara doa eta gero Eskandinaviako iparraldera, Siberiako Iparraldeen dauden lurretara eta, Errusia utzi ondeoren, Alaskara eta Kanadara sartzen da. Kanada osoa zeharkatzen du Mendebaldetik Ekialdera. Ere bai kontuan hartu behar da, aurora boreal bat ongi ikusteko, eguraldiaren egoera. Zeruak oskarbi egon behar du, hau da, leku lehorra, oso prezipitazio gutxi dituena, eta Eguski-ordu asko dituena izan behar da.

Hamaika urtetik behin Eguzkiak jokaera-maila handia izaten du, hau da, hamaika urtetik behin,Eguzkiak espaziora energia handiagoa jaurkitzen du. Aurora polarrak sortzeko arrazioa hain zuzen Eguzkitik iristen zaigun energia del kontuan hartuta, garbi dago aurorak ikusteko garairik onena eguzki-jardueraren goi-mailako denboraldia dela. Horregatik aurora borealari buruzko behaketa bat egin zen 2001ean. 

Celciusek Anders aurora borealak barne-banetik aztertzen aritu zen 1716-1733 bitartean eta 316 behaketa argitaratu ziren 1733an. Aurora boreala ipar poloan ikusten den fenomeno argitsua da. Kanpoko espaziotik datozten partikula ionizatuak Lurraren polo magnetikoaek erakarrita atmosferara sartzen direnean sortzen da fenomeno hau. Gassendik deskribatu zuen lehen aldiz zientifikoki 1621. urtean eta geroztik Halley, Cavendish eta abar ere arduratu ziren fenomeno honetaz. 
 
Celciusi buruz hitz eginez, 1730.urtean katedra jaso zuen Uppsalako Unibertsitateko Astronomiaren partetik. Han lanean ari zela, Laponian meridiano-gradu bat neurtzea proposatu zuen, ondorioz Maupertius buru zela 1737an egin zen espedizio frantsesean parte hartuz. Meridiano-graduaren neurketa hartan, Newtonek Lurra polo aldean zerbait zanpatua zegoela zioen teoria eta egiaztatu egin zen. 


1740an Uppsalako Unibertsitatean lan egiteko  astronomi behatoki handia eraiki zuen, bere laborategi eta guzti. Behatoki horretan deklinazio magnetikoak egunez zuen aldaketa eta aurora borealak sortutako pertubazioak aztertu zituen.  

Lurraren eremu magnetikoak poloetarantz bideratzen ditu Eguzkitik datozen elektroiak,eta behin elektroi horiek azeleratuta daudela atmosferako molekulen aurka talka egiten dute,orduantze sortzen da auroraren argia.